Home / Ontdekken / Wijnen / Chianti Classico

Chianti Classico – de wijn met de “Gallo Nero” of zwarte haan

Chianti Classico is éen van de meest representatieve Toscaanse wijnen, wereldwijd bekend, die overal de schoonheid van de heuvels van de Chianti en de uitzonderlijke wijnkennis van de wijnbouwers uit de streek uitdraagt. Deze unieke en alom gekende wijn draagt de naam van zijn streek van herkomst: de Chianti. Een prachtige heuvelachtige zone van ruim 71.400 hectare die zich uitstrekt tussen de steden Firenze en Siena (Fig.1), die 8 gemeenten bevat: San Casciano, Barberino Tavarnelle, Greve in Chianti, Radda in Chianti, Gaiole in Chianti, Castellina in Chianti, Poggibonsi e Castelnuovo Berardenga.

Figuur 1: locatie van de Chianti Classico

De geschiedenis van de Chianti Classico

De geschiedenis van deze regio is onlosmakelijk met de wijnbouw verbonden. Al in 1398 vinden we het eerste document dat verwijst naar een verkoop van een wijn genaamd “Chianti”. Hij krijgt commercieel succes in de jaren 1600, door export, vooral naar Engeland, waar de “Chianti wijn” internationale faam vergaart. Maar zoals bij vele bekende merken kent ook de Chianti zijn tegenslagen en werd geplaagd door namaak. Daarom vaardigde Groothertog van Toscane, Cosimo III de’Medici in 1716 een Bando (decreet) uit dat de 4 beste productiezones van de regio vastlegde: Pomino, Rufina, Carmignano en de beroemde Chianti. Dit decreet werd uitgevaardigd om de wijnbouw in de streek te beschermen, en kan beschouwd worden als een eerste aanzet tot de huidige herkomstbenamingen DOC, DOCG en DOP, die niet enkel de regio waarin mag geproduceerd worden afbakenen, maar ook de verkoopvoorwaarden en, allerbelangrijkst, de controle op de productie en verkoop van wijn organiseren. We merken op dat de regio die door de Groothertog werd afgebakend (zie fig. 2) een veel kleinere oppervlakte beslaat dan de huidige regio. Het ging hier enkel om de gemeenten Radda, Gaiole, Castellina en een deel van Greve (volgens het decreet “van Spedaluzzo tot aan Panzano..”). Deze afbakening van het territorium van de Chianti bleef bestaan tot de jaren ‘30, wanneer de fascistische regering een veel groter gebied aanduidt dat bijna heel Toscane beslaat (fig. 2).

Voor- en tegenslagen voor de Chianti wijnen

Dit grotere gebied kreeg de naam van het oude Chianti gebied, maar besloeg de volgende productiezones: Rufina, Montespertoli, Colli Fiorentini, Montalbano, Colline Pisane, Colli Aretini e Colline Senesi. De producenten uit het oude Chiantigebied hadden reeds in 1924 het Consorzio del Gallo Nero opgericht, en beslisten hun geschiedenis en karakter te beschermen door aan de zone en de wijnen het label “Classico” toe te voegen, om te verduidelijken dat dit de historische Chianti regio is. De trotse haan werd het symbool van het consorzio, zoals het ook het symbool is van de historische Lega del Chianti, opgericht in 1384 om de Republiek Firenze te beschermen tegen de aanvallen van Siena. De daaropvolgende jaren van economische ontwikkeling en industrialisatie boden vele mogelijkheden aan zowel nobele families als industriëlen die investeerden in de wijnbouw. Het eerste grote bottelbedrijf werd ook opgericht, dat druiven ophaalde bij kleine landbouwers die nog in het oude “mezzadria” systeem werkten (een middeleeuwse samenwerkingsvorm vergelijkbaar met lijfeigenen waarbij de opbrengst gedeeld werd met de eigenaar, vaak een nobele familie). Deze sterke groei werd bruusk onderbroken door de Tweede Wereldoorlog, waardoor de productie stilviel en de hele sector in een diepe crisis geraakte die tot het midden van de jaren ’70 duurde.Na de afschaffing van het “mezzadria” systeem, trokken veel landbouwers naar de grote steden om er in de fabrieken te werken, en verlieten ze hun heuvels en wijndomeinen.. Dankzij de inzet van enkele vooruitziende wijnbouwers, die gedurende deze jaren beslisten om de weg in te slagen van het kwaliteitsstreven van de grote Franse wijnen, slaagde de Chiantistreek erin een comeback te maken.

Figuur 2: de Chianti en Chianti Classico

De grote doorbraak van de Chianti regio

De grote doorbraak kwam er met het bekomen van de DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) in 1984, wat veel investeerders (ook buitenlanders) ertoe aanzette terreinen aan te kopen en wijn te maken. De regio was succesvol maar toch wensten de wijnbouwers van de Chianti Classico (de 8 eerdergenoemde gemeenten) liever hun eigen weg bewandelen, om zich te onderscheiden met hun originele handelsmerk. Dit leidde in 1996 uiteindelijk tot een DOCG voor de Chianti Classico, wat een nieuw elan gaf aan het Consorzio van de Gallo Nero. Vanaf dat ogenblik is de zwarte haan, het symbool van de Chianti Classico producenten, opnieuw een fiere haan, zoals hij afgebeeld werd op de fresco van Vasari (schilder aan het hof van Cosimo I de’Medici) op één van de plafonds van het Salone dei Cinquecento (in het Palazzo Vecchio, in Firenze). Deze zwarte haan, eerder reeds het symbool van de Lega del Chianti, verwijst naar de belangrijkste druivensoort in de Chianti Classico: de sangiovese. Een wijdverspreide druivensoort (de meest verbouwde rode druivensoort in Italië waarvan meer dan 160 verschillende klonen bestaan) die in Toscane het best tot zijn recht komt.In de heuvels tussen Firenze en Siena vindt hij een terrein dat optimaal is, bestaande uit Galestro (grijze kleigesteente), Alberese (harde kalksteen) en Arenarie (duizend jaar oude zandsteen), die hem raffinement, intensiteit en elegantie geven. Hij is voor altijd verbonden met deze prachtige Chiantistreek, waar in 1872, Baron Bettino Ricasoli (eigenaar van Castello di Brolio) het recept van de “vino chianti” vastlegde. Hij wijst erop dat om een grootse wijn te maken van “il Sangioveto” (zoals de druif toen in deze zone genoemd werd) dient ze als een 100% wijn gemaakt te worden (in purezza) of in een blend met canaiolo (een autochtone Toscaanse druivensoort), waarbij hij alle producenten wijst op het belang hiervan voor een goede kwaliteit.

Figuur 3 – Baron Bettino Ricasoli (links), Consorzio del Gallo Nero 1924 (midden) en Lega del Chianti 1384 (rechts)

De authenticiteit van de wijnen uit de Chianti regio

De authenticiteit van de wijnen gemaakt door de 580 aangesloten producenten (waarvan 376 die zelf bottelen) vindt steeds meer weerklank in de markt, en van internationale critici. De commerciële krachtvan de wijn wordt ondersteund door een brede kwaliteitsbasis, die zich onderscheidt in drie types wijnen die kunnen geproduceerdworden : de Chianti Classico annata (van een welbepaalde jaargang), de jonge versie, gemaakt om relatief snel te drinken, de Chianti Classico Riserva, de middenversie die in veel gevallen het grote bewaar potentieel van sangiovese illustreert, en tenslotte de Gran Selezione, die de top van de kwaliteitspiramide vertegenwoordigt, met doorgedreven selectie van de druiven (steeds van éen wijngaard) en die zich kan meten met de grootste wijnen ter wereld

Figuur 4 – La piramide qualitativa del Chianti Classico

Deze korte introductie tot het schitterende verhaal van de Chianti en zijn favoriete wijn, heeft tot bedoeling de nieuwsgierigheid van de lezer op te wekken, en de zin om de schoonheid van deze streek en de typische Chianti wijnen te ontdekken. Reis naar Toscane, verken de “strade bianch”, de zandwegen tussen de wijngaarden en bossen, en installeer u op het terras van een wijnbar of in de degustatieruimte van een wijnhuis, en geniet van de zonnnestralen, proevend van een glas Chianti Classico. Ik ben zeker dat u in de verte de Gallo Nero zal horen kraaien.

Vertaald van een tekst van Luca Marchiani, sommelier AIS